content/uploads/2023/02/selfies-door-de-eeuwen-4-heen-Kunstindeaula-olv-Meg-Mercx-135×300.jpg” alt=”” width=”135″ height=”300″ /> 
portretten DOOR DE EEUWEN HEEN, super goed nageschilderd door leerlingen van het Buitenhoutcollege, Almere o.l.v. Meg Mercx en Rob Verwer
Kunst op straat:
Overal ter wereld vind je ze: muurschilderingen. In (bijna) alle culturen en in (bijna) alle grote steden en dorpen. Of je nu arm bent of rijk, iedereen kan ervan genieten. Het ene werk zal je natuurlijk meer aanspreken dan het andere. Soms is het gewoon een mooi plaatje, soms vertelt het een verhaal of heeft het een politieke of religieuze achtergrond. Kunst is bedoeld voor iedereen en van iedereen. Kunst verbindt en maakt de wereld om je heen een stukje mooier of een beetje anders. Het kan je namelijk ook laten nadenken over iets. En het beste is: je mag ervan vinden wat je wilt…
Spraakmakende! Street Art in Den Haag (Karski & Beyond) en in Almere (Joost Zwanenburg van Studio VijfB)
Straatschilderingen kunnen allerlei onderwerpen hebben: dieren of portretten van gewone of bijvoorbeeld invloedrijke mensen. Zoals in het middelste werk. Daar zie je Greta Thunberg, de Hondurese Berta Cáceres en de Georgische Vitali Safarov. Drie mensen die zich op verschillende plekken in de wereld inzetten, of hebben ingezet voor een rechtvaardige en duurzame wereld. Voor het klimaat, voor vrijheid of gelijkheid. De twee laatste hebben dat helaas met hun dood moeten bekopen.
Hoe doe je dat? Zo’n fantastisch portret op zo’n groot formaat?
Het eenvoudigst is te oefenen met selfies. Ze na te tekenen en te schilderen. Het is net zo’n proces als leren lezen of muziek maken. Alle bekende schilders en graffitiartiesten hebben zo hun techniek geoefend, door hun eigen portret te maken en door het kopiëren van andermans portretten. Ze hebben zo op hun eigen manier door de eeuwen heen hun verhalen over hoop, verdriet, humor, politiek engagement etc. verteld. Al deze meesters hebben op hun eigen manier bijgedragen aan een tolerantere wereld. Een soort van vrijheidsstrijders dus. Vandaag gaan we deze Selfies van Grote meesters vervalsen en vergroten. Zo krijg jij ook feeling met de techniek en het naschilderen van werk op groot formaat. Afkijken is hier dus verplicht. Want wie goed kan afkijken, heeft een grote toekomst. Hij/zij kan een bekend (street) artist worden. Misschien inspireert dit je wel tot een nieuwe beroepskeuze 🙂
Thema: selfies, een reis door de wereld van het zelfportret
Wanneer werd het woord selfie eigenlijk de eerste keer gebruikt?
Het woord ‘selfie’ zou voor het eerst gebruikt zijn op een internetforum in 2002, maar raakte vooral populair vanaf 2012 op de socials. Het krijgt vooral grote bekendheid door beroemdheden die hun selfies delen via sociale media. In 2013 werd de term uitgeroepen tot woord van het jaar en toegevoegd aan de Van Dale. Maar wanneer ontstond eigenlijk het zelfportret? Het aller allereerste ‘selfie’ in de kunstgeschiedenis is uit 1433. Een portret van Jan van Eyck. Dit is de eerste keer dat er een zelfportret werd geschilderd.
We zijn meer dan een Selfie van dit moment: iedereen -ook jij en ik- bestaat uit een eigen Identiteit & Eigenheid. Dit ontstaat niet zomaar. Het is een samenvoeging van persoonlijke, genetische, sociale, culturele en nationale identiteiten etc. Door onze genen lijken we op elkaar, we kijken af van elkaar, we leren van elkaar en we voegen iets toe aan elkaar. Zowel door het heden als door het verleden. Daar gaat deze portret-installatie over die we vandaag gaan maken…
Selfies, een reis door de wereld van het zelfportret. Leerlingen vervalsen 9 grote meesters: Jan van Eyck (1433) Rembrandt (1629) Élisabeth Vigée Le Brun (1782) Gustav Courbet (1843) Vincent van Gogh (1889) Frida Kahlo (1940) Marlene Dumas (1984) Billy Mandindi (1996) Amy Sherald (2016)
Selfies in de kunstgeschiedenis:
Zelfportret met verbonden oor en pijp, 51 cm x 45 cm, Olieverf
Op 23 december 1888 had VINCENT VAN GOGH (1853-1890), compleet in de war, zijn linkeroor afgesneden. Het was de eerste van een serie inzinkingen. Al wilde hij in zijn brieven niets kwijt over het incident, in zijn zelfportretten deed hij er toch ‘verslag’ van. Vincent portretteerde zichzelf niet als een zieke, gebroken man om een bepaalde reputatie neer te zetten of om medelijden op te wekken. Hij was ervan overtuigd dat schilderen hem zou helpen te genezen. ‘Ik houd goede hoop’, schreef hij aan Theo.
Hij maakte dit ‘Zelfportret’ rond het jaar 1889. Er is maar één portretfoto van Vincent bewaard gebleven, hij is dan 19 jaar en kijkt wat nors. Verder weten we vooral hoe hij eruitzag, omdat hij zichzelf zo vaak heeft geschilderd. Er zijn maar liefst zo’n 35 zelfportretten van hem bekend. Daarop is te zien dat hij rood haar had, groene ogen en een hoekig gezicht. Maar toch zijn de gezichten steeds verschillend. Vincent schreef zelf:
‘Ze zeggen – en dat geloof ik heel graag – dat het moeilijk is jezelf te kennen – maar het is evenmin eenvoudig jezelf te schilderen’.
Door gebrek aan geld kon Van Gogh geen modellen betalen om voor zijn schilderij te poseren, dus schilderde hij zichzelf. Vanwege zijn geldgebrek gebruikte hij ook weleens de achterkant van eerder gemaakte schilderijen om er zelfportretten op te schilderen. Zo spaarde hij niet alleen geld uit voor een model, maar ook voor duur schilderslinnen. Van Goghs ‘Zelfportret zonder baard’ is misschien wel een van de duurste zelfportretten van beroemde kunstenaars die ooit zijn verkocht.
Op 23 oktober 1888 kwam Paul Gauguin bij hem logeren, maar nauwelijks twee maanden later vertrok hij weer. Dit tijdens een hoogoplopende ruzie over de plaatselijke cafébazin. Beiden waren verliefd op haar zodat ze haar al vele malen geschilderd hadden. Hierna sneed Vincent in een waan van verstandsverbijstering dus zijn oor af. Na dit voorval werd zijn geestelijk welzijn steeds onstabieler. Zijn leven eindigde in zelfmoord wordt gedacht. Ook wordt gezegd dat een van het groepje jongens, die hem al langere tijd pestte, hem heeft neergeschoten in 1889.
Marlene Dumas is geboren in 1953 in Kaapstad, Zuid-Afrika. Toen ze een beurs kreeg om te studeren aan het Nederlandse kunstenaarsinstituut Ateliers ’63 verhuisde Dumas in 1976 naar Amsterdam, waar zij nog steeds woont en werkt. Foto’s staan centraal in haar werk. Ze maakt schilderijen die vaak collages zijn van afgeknipte foto’s, tekst en tekeningen. Haar werk is mystiek en expressief, vol van menselijke emotie en er zit veel symboliek in. Het thema tegenstelling, waar zij in haar leven in Zuid-Afrika met de apartheid veel mee te maken had (blanken tegenover zwarten, cultuurverschillen, confrontatie van de geslachten), staat vaak centraal in haar werk.
Links: detail uit Marlene Dumas, Black Drawings (1991-1992). Rechts: Black Drawings (1991-1992)
De levenslessen van Marlene Dumas: Niet alles wat ik maak is een meesterwerk:
Les 1: Gesukkel helpt je verder
Les 2: Kritiek is belangrijk, en humor ook
Les 3: Niets is wat het lijkt
Les 4: Kunst maken is een worsteling, net als het leven
Les 5: Breng een ode aan de twijfel
Les 6: Diversiteit is het mooiste wat er is
De wanhopige ( Le Désespéré), 45 cm x 55 cm Olieverf op doek
Gustave Courbet (1819 -1877) schilderde taferelen uit het dagelijks leven. Hij fotografeerde het leven met schilderingen. Zijn naakten zorgden voor diverse schandalen in de roddelpers. Het vernieuwende aan zijn werk was het realisme; taferelen uit het dagelijks leven werden hoofdonderwerp en op groot formaat afgebeeld zoals steenhouwers of een begrafenis. Hij maakte de werkelijkheid niet mooier dan ze was, zoals velen van zijn tijdgenoten, maar liet het schilderij voor zichzelf spreken. Dit leidde voortdurend tot juici news in het Franse culturele leven.
Het zelfportret Le Désespéré werd gemaakt tijdens zijn verblijf in Parijs.
Self Portrait with Angels, 1996. By Billy Mandindi. Oliepastel op papier.
Buysile ” Billy ” Mandindi (1967-2005) was een zwarte Zuid-Afrikaanse mensenrechten activist-kunstenaar die in 1989 deelnam aan een historisch protest in Kaapstad, het zogenaamde Purple Rain Protest. Hij komt uit Kaapstad. Zijn kunstwerken gaan over de strijd om Apartheid en vertellen over bevrijding en vrijheid. Mandindi gebruikte als basis van zijn werk vaak drukwerk in combinatie met oliepastels. Vaak ingevuld met de kleur paars verwijzend naar de paarse kleurstof in combinatie met traangas die de politie gebruikte als wapen tegen de democratische beweging. Hij gebruikte stencils en pamfletten om zijn gedachten en acties als vrijheidsstrijder te delen met het publiek. Ook dit schilderij is heel gedurfd, met sterke kleuren en symbolen die samen tot dit krachtige zelfportret komen.
Self Portrait with Angels, 1996. By Billy Mandindi | Iziko South African National Gallery/Museums of Cape Town.
Tips voor het schilderen:
- kijk goed naar je voorbeeld, welk deel van het werk ga je schilderen/ vervalsen? Wat zie je?
- voor iedere kleur een andere kwast, zo blijven de kleuren helder
- schilder eerst de vlakken zoals huid, haar, achtergrond, planten helemaal in met de lichtste kleur die je ziet. Daarna vul je de rest en de details met donkerdere kleuren in
- werk nat in nat m.a.w. je hoeft (meestal) niet te wachten tot de verf droog is
© Idee-Ontwerp-Uitvoering-Aanjager- WORKshops: Meg Mercx en Rob Verwer in opdracht van Kunst in de Aula
Meg Mercx en Rob Verwer werken in hun atelier in Nijmegen, op locatie, in binnen- en buitenland. Hun werk is opgenomen in diverse particuliere en openbare collecties. Twee recente projecten zijn bijvoorbeeld de interactieve beeldengroep Blowin’ in the wind, die nu in Renesse staat. Deze verhaalt over plastic soup: Hoe gaat het eigenlijk met de vis op je bordje?
Over Meg Mercx: Het voormoederproject: 3 waaiportretten (opgebouwd elk uit 1850 loshangende lapjes) over onze Moederlandse Geschiedenis. Ken jij je VOORmoeders? Naast de vaderlandse geschiedenis ook de moederlandse geschiedenis voor de broodnodige balans.
FLUISTERINGEN in de schemering: VOORmoeders in the picture, drie waaiportetten van mijn voormoeders. Dit project roept op om onze voormoeders zichtbaar te maken. Wie zijn jouw voormoeders?
Over Rob Verwer:
Recent werk: treecycle
Wat doe je met restafval van fietsen? Jawel je maakt een Treecycle. Boom met een bewegende bolvormige kroon bestaande uit 36 gerecyclede elkaar aandrijvende fietswielen. Het geheel wordt aangetrapt met een pedaal.